આયુર્વેદ નું અમૃત :- વૈદ્ય મહેશ અખાણી

  મહર્ષિ ચરક ને વાયુ માં પ્રભુ દેખાયો. જેમ પ્રભુ સમગ્ર સૃષ્ટિ નું ધારણ , પોષણ અને વિસર્જન કરેછે તેવી જ રીતે વાયુ પણ તેવું જ કામ કરતો હોવાથી   વાયુ: પ્રભુ: | વિશેષ માં ઋષિ કહેછે કે......   પિત: પંગુ , કફ: પંગુ , પંગવો મલધાતવ: | વાયુનામ યત્ર નિયન્તે તત્ર ગચ્છન્તિ મેઘવત ||   આપણા    શરીર માં રહેલા બધાજ વાયુ સિવાય ના દોષ- પિત્ત અને કફ બંને પાંગળા છે , સાતેય સાત ધાતુઓ પાંગળી છે , મળ-મૂત્ર ને પરસેવો એ ત્રણેય મળ પણ પાંગળા છે. બળવાન છે એકમાત્ર- વાયુ. અને આખા વર્ષ માં સૌથી વધુ વાયુ નો પ્રકોપ વર્ષાઋતુ માં થાયછે અને પાચન ની નબળાઈ   પણ આ જ ઋતુ માં વિશેષ થાયછે જેમાં થી બધા જ રોગો ઉત્પન્ન થાયછે. रोगाः सर्वे अपि मन्देग्नौ || તેથી સાજા માણસે સાજા રહેવા માટે અને બિમાર ની બિમારી વધે નહિ તે માટે જ આ ઋતુ માં ઋષિ એ ઉપવાસ , લંઘન અને સંયમ નું વિશેષ મહત્વ સમજાવવા માટે ચાતુર્માસ , ભગવાન ના સુઈ જવાની કલ્પના અને પર્યુષણ દ્વારા જીવન જીવવાની કળા શીખવેછે.   પ્રાણ , અપાન , વ્યાન , સમાન , ઉદાન એ વાયુ ના પાંચ પ્રકાર છે. જે નામો ને આપણે પૂજા ના વિધિ- વિધાન માં બોલીએ ...

વિટામીન એટલે જીવનીય તત્વ. જેનું કામ છે પાચન માં ને શરીર ના વિકાસ ને ઉપયોગી અંતઃસ્ત્રાવ ને ઉત્પન્ન કરવામાં મદદ કરવાનુ. વિટામીન B12 એ શરીર ના Nervous System ઉપર અસરકર્તા પરિબળ છે.   B12 જો ઘટે છે તો તેનાથી નર્વસ સિસ્ટમ નું કાર્ય ખોરવાય છે.   કારણ વિના થાક લાગવો , શરીર દુઃખવું , ભૂખ ઓછી થઈ જવી , શરીર માં હાડ નો તાવ- જીર્ણજ્વર રહેવો , આંખ ની દ્રષ્ટિ નબળી પડવી , ચિંતા સતત રહ્યા કરે , માનસિક થાક લાગે , ઉત્સાહ- સ્ફૂર્તિ નો અભાવ. આવા બધા લક્ષણો જોવા મળે એટલે તબીબ ને દર્દી બધા જ એક મતે આવી જાય કે , આ ભાઈ કે બહેન ને B12 ની ખામી છે , અને પછી ચક્કર ચાલુ થઈ જાય તેના ઈન્જેકશન કે ટીકડી નો વારંવાર નો કોર્ષ કરવાનો... પરંતુ આથી દર્દ દૂર થતું નથી પણ થોડા સમય માટે સારું લાગે... ખરેખર આ B12 ઘટવાનું કારણ શું છે ? તેનો વિચાર થવો જોઈએ. માંસાહારને પ્રકૃતિદત પાણી માં આ વિટામીન હોયછે. જે શાકાહારી ને મિનરલ પાણી પીવાથી આની ખામી ઉત્પન્ન થાયછે. આ કારણો   સાચા છે તે ચોક્કસ પરંતુ આયુર્વેદ કહેછે કે છ રસ યુક્ત ખોરાક તે સંપૂર્ણ ખોરાક છે , તથા તે તે ખોરાક- પાણી નું પાચન કરે તેવો અગ્નિ- ભૂખ પ્...

આયુર્વેદ ના ઔષધો ની મસ્તી જ કૈક અનેરી છે. જેમકે....અરડુષી માટે રાજનિઘંટુ માં લખ્યું છે કે... વાસાયામ વિદ્યમાનાય , આશાયામ જીવિતસ્ય ચ | રક્તપિત ક્ષયી કાસી , કિમર્થમવસીદતી ||   આપણા ઋષિ કેટલા વિશ્વાસ થી કહેછે કે... જ્યાં સુધી અરડુષી તમારી પાસે હોય ત્યાં સુધી લોહી પડતું હોય તેમણે , ક્ષય કે ઉધરસ હોય તેમણે ગભરાવાની જરૂર નથી.   આવો જ મિજાજ.... ડોડી , ગળો , આમળા , હરડે , બ્રાહ્મી , કુંવારપાઠું , લીમડો... એમ બધાજ ઔષધો નો છે. ... આવા જ કેટલાક ઔષધો ના મિશ્રણ પણ છે... તેમાંનું એક એટલે.. સિતોપલાદી ચૂર્ણ છે.   જે ક્ષય નો પણ ક્ષય કરનાર છે. જેમાં સાકર અડધો- અડધ આવેછે , ઉપરાંત માં ક્રમ થી અડધા- અડધા ભાગ માં ... વંશલોચન , લીંડીપીપર , એલાયચી ને તજ આવેછે.   સાવ સામાન્ય જણાતું , ઘરે જાતે જ બનાવી શકાય તેવું , બજાર માં સર્વત્ર સરળતાથી મળતું તેવું આ ઔષધ છે. જેનો સામાન્ય રીતે લોકો ખાંસી માટે જ ઉપયોગ કરેછે અને તેનાથી ખાંસી ના મટે ત્યારે જાણે સંપૂર્ણ આયુર્વેદ વિશ્વ ને બદનામ કરતા હોય તેમ કહે , અમે , દેશી દવા પણ કરી તો પણ અમારું દર્દ ના મટ્યું !!.. તેથી આ ને આવા લેખ વાંચી ને જાતે દવા ...